SAĞDAN SAY

Matematiğin ilk eylemi sayı saymaktır. Belki de sayılara ilk ihtiyacı olan kişi koyunlarını otlatan bir çobandı. Bazı kültürlerde, örneğin bir Kızılderili kabilesinde sayılara gerek yoktu; onlara göre her hayvan bir fertti. Onları tanıyorlardı ve bir tanesinin yokluğunu hemen hissedebiliyorlardı. Tavuklar da genellikle altlarında kaç yumurta olduğunu 'bilir' ve eksildiği zaman anlar. Ama insanların bundan daha ayrıntılı bilme biçimlerine ihtiyaçları vardı.

Sayı saymak için önce parmakların kullanıldığını tahmin ediyoruz, çünkü bugün hâlâ kapalı kabilelerde parmaklar kullanılıyor. Daha da ilginci Papua adasında sayı saymak için bileklerini, dirseklerini omuzlarını, kulaklarını ve gözlerini kullanan bir kabile bulunmuş, ilkel sayı sayma yöntemlerinden bir başkası da birçok sayıyı sadece 1 ve 2 kullanarak yazan bir sistem. Buna çok benzeyen ikili bir sistem de bugün bilgisayar teknolojisinin temelini oluşturuyor.

Sayı sistemi oluşmaya başladığında insanlar çok uzun bir süre sadece 1 ve 2'yi bildiler. Gerçekten de 1 ve 2'nin diğer sayılardan farklı bir yeri ve önemi olduğunu görüyoruz. Belki de en ilginç örnek Sümer tarihinden geliyor:

• Sümerce'de 1 ve 2 ile "kadın" ve "erkek"aynı sembollerle gösteriliyor. Hatta 1 ve 2'nin "ben" ve "sen" demek olduğu toplumlar da var.
• Üç sayısı ise 1 ve 2'den çok sonra bulunuyor ve önemli bir çokluk belirttiği için kelimenin anlamı tamamen değişiyor.
• En güzel örneği de eski Çin ideogramlarında. Anlamı "erkek" olan şekilden üç tane olunca anlam "herkes"; "ağaç" anlamındaki şekilden üç tane varsa anlam "orman"; "kadın" demek olan ideogramdan üç tane olduğu zaman da anlam "dedikodu" olarak değişiyor.
• Eski Mısır hiyerogliflerinde "cennet" anlamına gelen sürahiden üç tane olduğu zaman anlam "sel" olarak değişiyor.
• "Dalga" anlamına gelen şekilden üç tane olursa "su" anlamına geliyor. "Bitki" demek olan işaretten üç tane olursa da anlam "bitkiler" oluyor.